Bilgisayarın güç düğmesine bastığınızda o meşhur açılış sesini duymak, yemyeşil tepelerin olduğu o ikonik masaüstüyle karşılaşmak bir nesil için huzurun ta kendisiydi. Windows XP, sadece bir işletim sistemi değil, internet kafelerin kralı ve evdeki bilgisayarımızın en sadık dostuydu.
Tabii bu efsanevi mavi görev çubuğunun ardında, muhtemelen daha önce hiç duymadığınız sırlar, tasarım dedikoduları ve şaşırtıcı hikâyeler de var. Gelin, Windows XP’nin perde arkasındaki o ilginç gerçeklere hep birlikte yakından bakalım.
Dünyanın en çok görüntülenen fotoğrafı tesadüften ibaretti
Windows XP denildiğinde aklımıza gelen ilk şey, o kusursuz yeşil tepe ve masmavi gökyüzüdür. „Bliss“ (Mutluluk) adı verilen bu fotoğrafın dijital bir çizim ya da Photoshop harikası olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Bu kare, National Geographic fotoğrafçısı Charles O’Rear tarafından 1996 yılında, Kaliforniya’daki kız arkadaşını ziyarete giderken tamamen tesadüfen çekildi.
O dönemde o tepelerdeki bağlar böcek istilası yüzünden sökülmüştü ve ortaya bu kusursuz çimenlik manzara çıkmıştı. Microsoft bu fotoğrafı o kadar sevdi ki fotoğrafın orijinal haklarını satın almak için ödediği miktar, fotoğrafı sigorta şirketlerinin kargoyla taşıyamayacağı kadar yüksek bir değere ulaştırdı. Sonuç olarak O’Rear, fotoğrafı elden teslim etmek için uçakla bizzat Microsoft’un merkezine gitmek zorunda kaldı.
XP isminin altında yatan „deneyim“ vurgusu
Pek çok kullanıcı XP kısaltmasını sadece havalı bir model ismi sanır ancak bu harflerin seçimi Microsoft için çok stratejik bir karardı. XP kısaltması, İngilizce „eXPerience“ yani „Deneyim“ kelimesinden türetilmiştir. Windows 95 ve 98 gibi yıl bazlı isimlendirmelerden sıkılan Microsoft, kullanıcılarına sadece yeni bir yazılım değil, yepyeni bir „deneyim“ sunduğunu vurgulamak istedi.
Bu isim değişikliği, işletim sisteminin hem ev kullanıcılarını hem de profesyonelleri tek bir çatı altında toplayan ilk NT tabanlı tüketici sürümü olmasıyla da mükemmel bir uyum sağladı. Yani XP, sadece bir isim değil, Microsoft’un kullanıcı alışkanlıklarını kökten değiştirme iddiasının bir simgesiydi.
„Fisher-Price“ tasarımı eleştirisi ve Luna teması
Windows XP piyasaya ilk sürüldüğünde tasarımını çok fazla kişi sevmemişti. Hatta teknoloji eleştirmenleri, o parlak mavi görev çubuğu ve devasa yeşil „Başlat“ butonunu oyuncaklara benzeterek dalga geçmişti. İşletim sisteminin varsayılan „Luna“ teması, sadelikten uzak ve fazla renkli bulunduğu için o dönemde „Fisher-Price işletim sistemi“ lakabıyla anılıyordu.
Ciddi iş dünyası kullanıcıları bu neşeli görünümü profesyonellikten uzak bulsa da Microsoft’un amacı bilgisayarları soğuk ve gri kutular olmaktan çıkarıp daha davetkâr hâle getirmekti. Zamanla bu tasarım o kadar benimsendi ki bugün bile o renk paleti bir tasarım ikonu olarak kabul ediliyor.
Gizli gizli Mac’e benzetilmeye çalışılmıştı
Yıllar sonra ortaya çıkan kaynak kodları Microsoft geliştiricilerinin Windows XP’yi hazırlarken Apple’dan „ilham“ almış olabileceğini gösterdi. İşletim sisteminin geliştirilme aşamasında „Candy“ (Şeker) kod adıyla saklanan gizli bir tema tasarımı mevcuttu. Bu tema, o dönemin Mac OS X işletim sisteminin „Aqua“ arayüzüne şaşırtıcı derecede benziyordu.
Metalik görünümler, buton yapıları ve gölgelendirmeler Apple’ın tasarım dilini andırıyordu. Microsoft, muhtemelen telif sorunları yaşamamak veya özgün kimliğini korumak için bu temayı hiçbir zaman son kullanıcıya sunmadı ve kodların derinliklerine gömdü.
Bankamatikler sayesinde ölümsüzleşti
Windows XP’nin resmî desteği 2014 yılında sona ermiş olsa da sistemin fişini çekmek o kadar kolay olmadı. Dünya genelindeki bankamatiklerin neredeyse %95’i, destek kesildikten sonra bile yıllarca Windows XP ile çalışmaya devam etti. Sadece bankalar değil, askerî sistemler ve hastane cihazları gibi kritik altyapılar da bu işletim sisteminin kararlılığına o kadar güveniyordu ki yeni Windows sürümlerine geçmek istemediler.
Bu durum, Microsoft’u bazı özel müşteriler için fahiş fiyatlarla „özel destek“ anlaşmaları yapmaya zorladı. Yani sizin evdeki bilgisayarınız Windows 10’a geçmişken, paranızı çektiğiniz bankamatik hâlâ XP’nin o nostaljik altyapısını kullanıyordu. Belki de günümüzde hâlâ görünce şaşıracağımız pek çok yerde Windows XP kullanılıyordur… Kim bilir?