SSD’ler hiç şüphesiz bilgisayarların en önemli parçalarından biridir. Ancak çoğu kullanıcının yaşadığı bazı problemleri de beraberinde getirebilir. Bilgisayarı ilk aldığınız zamanlarda çok hızlı performans gösterirken zaman geçtikçe SSD’lerde yavaşlama ile karşılaşabilirsiniz. Bu durum, kullanıcı için çok sinir bozucu olabiliyor.
Peki SSD’ler kullandıkça neden yavaşlıyor? Bu içeriğimizde SSD’lerin neden eskisi kadar hızlı olmadığını sizlere açıklayacağız. Bu yavaşlamanın arkasında aslında bir arıza değil, SSD’lerin çalışma prensibindeki bazı teknik nedenler yatıyor.
Temizlik gereksinimi
SSD’lerin yavaşlamasındaki en temel neden, veriyi yazma şekilleridir. Geleneksel bir HDD, eski verinin üzerine doğrudan yenisini yazabilir; yani bir kağıda kurşun kalemle yazar gibi eskisini umursamadan üzerini karalayabilir. Ancak SSD’lerde durum farklıdır. SSD’niz bir hücreye yeni veri yazmadan önce, o hücrenin tamamen boş olması gerekir. Eğer hücrede eski bir veri varsa, SSD önce o veriyi silmeli, alanı temizlemeli ve ancak ondan sonra yeni veriyi yazmalıdır.
SSD’nizi ilk aldığınızda tüm sayfalar boştur, bu yüzden de yazma işlemi anlıktır. Ancak zamanla sürücüyü kullandıkça, arka planda sürekli „silme-yazma“ işlemi yapılması gerekir. Bu ekstra işlem yükü, özellikle büyük dosya transferlerinde veya yoğun kullanımda fark edilebilir bir gecikmeye neden olur.
Doluluk oranı
Bir SSD’yi tamamen doldurmak, performansına yapabileceğiniz en büyük kötülüklerden biridir. Günümüzdeki modern işletim sistemleri ve oyun boyutları düşünüldüğünde 1 TB’lık bir alanı doldurmak oldukça kolaydır. Ancak SSD’nizin kapasitesi %70-80 seviyelerini geçtiğinde, performans grafiği aşağı doğru eğilmeye başlar. Bunun sebebi, SSD’nin boş blok bulmakta zorlanmasıdır.
SLC önbelleğin tükenmesi
Modern SSD’lerin neredeyse hepsi, daha yüksek hız sunmak için SLC cache adı verilen bir bellek kullanıyor. Bu alan hızlı yazma yapabilen özel bir bölüm gibidir. Ancak büyük bir dosya kopyalamaya başladığınızda veya aynı anda çok sayıda işlem yaptığınızda bu cache dolar. SLC cache dolduğunda SSD gerçek hızına, yani TLC veya QLC hücrelerin daha yavaş yazma hızına düşer. Bu nedenle özellikle büyük oyunları, 4K videoları veya yüksek boyutlu arşivleri taşırken hızın bir anda sert biçimde düştüğünü görebilirsiniz. Bu durum donanımsal bir arıza değildir; tamamen SSD mimarisinin doğal bir davranışıdır.
TRIM komutundaki sorunlar
TRIM, işletim sisteminizin SSD ile konuştuğu dil olarak nitelendirilebilir. Hangi verilerin artık kullanılmadığını bildiren kritik bir komut olduğunu söyleyebiliriz. TRIM varsayılan olarak aktiftir, ancak bazı kullanıcılar farkında olmadan bu özelliği kapatabilir veya eski kontrolcülerde TRIM beklenen verimle çalışmayabilir. TRIM düzgün çalışmadığında SSD, silinmiş dosyaları gerçekten silinmiş gibi görmez. Bu da gereksiz veri bloklarını temizleme ihtiyacı doğurur ve işlemler daha uzun sürer. Sonuç olarak da performansta düşüşler yaşanabilir.
Isınma
Her türlü donanımda olduğu gibi SSD’lerde de ısınma sorunu performans düşüşlerine neden olabiliyor. Günmüzdeki PCIe 4.0 ve PCIe 5.0 NVMe SSD’ler yüksek hızlara ulaşırken aynı oranda ısınmaya da devam ediyor. Sıcaklık belirli bir eşiği aştığında SSD kendini korumak için hızını bilinçli olarak düşürüyor. Bunlar sonucunda da yavaşlamalar meydana gelebilir.
SSD’lerin zamanla yavaşlaması tamamen normal bir durum olduğunu, farklı farklı nedenlerden kaynaklandığını seöyleyebiliriz. Tabii ki doğru
kullanım alışkanlıklarıyla bu sonuçların azaltabileceğinizi de unutmamanız gerekiyor.