Sayıştay tarafından Türkiye Bilimler Akademisi’ne (TÜBA) yönelik hazırlanan denetim raporundaki tespitler dikkat çekti. “Bilimsel konularda incelemede bulunmak, danışmanlık yapmak, genç bilim insanlarını teşvik etmek, ülkenin bilim stratejisine yönelik raporlar hazırlamak ve bilimsel yayın faaliyetleri gerçekleştirmek” gibi görevleri bulunan kurumda birçok usulsüz işlemin yapıldığı kayıt altına alındı.
Akademiye geçen yıl 135 milyon 536 bin lira ödenek tahsis edilirken, yapılan harcama 132 milyon 596 bin lira oldu. Ancak Sayıştay denetimiyle bilimsel çalışmalar için ayrılan bütçenin araştırmalar dışında da kullanıldığı ortaya çıktı.
Yönetmeliğin sınırını aşan markaların ürünleri satın alındı
Raporda yer alan bilgilere göre, Akademi üyelerine ulusal ve uluslararası araştırma ile geliştirme faaliyetlerini sürdürebilmelerine yönelik sağlanan destek ödemeleri için yapılan araştırmanın niteliğiyle bağlantılı olmayan harcamalar yapıldı. Sayıştay denetçileri mevzuatı hatırlatıp yapılan usulsüzlüğü şöyle ifade etti:
“Akademinin araştırma desteği kapsamında yaptığı ödemeler incelendiğinde yönetmeliğin çizdiği sınırlar içerisinde değerlendirilmesi mümkün olmayan belirli markalara ait cep telefonu, akıllı saat ve kulaklık ile çalışma masası, çalışma koltuğu vb. ödemelerin gerçekleştirildiği görülmüştür.
Bununla birlikte söz konusu araştırma giderlerinin bir araştırma faaliyetinin özü ve gerekleri ile doğrudan bağlantısının bulunmadığı, son üç yıllık araştırma döneminde edinilen toplam 41 adet cep telefonu, akıllı saat ve kulaklığın tamamı üyelerin araştırmalarında ihtiyaç duyduğu zorunlu teçhizat niteliğinden ziyade kişiye özel ihtiyaç niteliği taşıdığı, nitekim bu teçhizatların akademinin demirbaş kayıtlarına alınmayarak üyelerin mülkiyetine bırakıldığı görülmüştür.”
“Teknolojik gelişmeler sonucu fen bilimleri alanındaki araştırmalar için zorunluydu”
Benzer durumun 2023’te de yaşandığı belirtilen raporda, kurumdan savunma istendi. TÜBA’ daki yetkililerin yanıtı ise, “araştırma desteği kapsamında üyeler tarafından edinilen ve bedeli kurum bütçesinden karşılanan cep telefonu, akıllı saat, kulaklık, çalışma masası gibi taşınırların teknolojik gelişmeler ışığında gerek fen bilimleri gerekse sosyal ve beşerî bilimler alanındaki araştırmalarda ihtiyaç duyulan zorunlu teçhizat niteliğinde olduğu ve bu taşınırların kurum envanterine kaydedilmesinin fiili imkânsızlıklar içerdiği” yönünde oldu.
Bilimsel olmayan kişisel gelişim ve hikaye kitabı satın alındı
Araştırmalar için ayrılan bütçe sadece teknolojik aletler için kullanılmadı. Rapora göre; türü, konusu, dili, akademik boyutu dikkate alınmadan kitaplar satın alındı.
Bu eserler için herhangi bir kıstas gözetilmedi. Alınan kitapların çoğu araştırma alanıyla ilgisi olmayan ve bilimsel nitelik taşımayan kişisel gelişim kitabı veya klasik öykü-roman niteliğinde olduğu tespit edildi.
Kurum, Sayıştay’a verdiği yanıtta bu durumun yönetmeliğe aykırı olmadığı yönünde açıklama yaptı. Sayıştay tarafından ise, akademi üyelerinin aldığı kitapların bilimsel nitelik taşıması ve araştırma alanlarıyla ilgili olması gerektiği vurgulandı.
SGK hizmet dökümü dikkate alınmadı, beyana göre ödeme yapıldı
Öte yandan, yapılan incelemelerde araştırma yardımcıları desteğinde araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan üyelerin beyanlarının esas alınarak destek ödemelerinin yapıldığı görüldü. Araştırma yardımcılarının çalışmalarını kanıtlayan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) hizmet dökümlerinin kanıtlayıcı belge olarak geçerli olmadığı tespit edildi. Sayıştay, “Bu durum fiilen çalışmayan veya kayıt dışı çalışan kişilere yapılan ödemelerin desteklenmesi riskini beraberinde getirmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
TÜBA tarafından bu durum, “üyelerin yanında genel olarak lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin bedeni çalışmadan ziyade fikri ve ilmi araştırmalar kapsamında çalıştırıldığı, ilgili kanun kapsamında bildirim yapılmasının mümkün olmadığı, bu kişilere burs verildiği ve yapılan ödemeler için sigorta primi kesilmesinin uygun olmayacağı” gibi ifadeleriyle açıklandı.
Констатациите в одитния доклад, изготвен от Сметната палата на Турската академия на науките (TÜBA), привлякоха вниманието. "За да се анализират научните въпроси,...