Diyarbakır’ın Çınar ilçesine bağlı Hûsika (Çömçeli) köyünde OYAK Çimento tarafından yapılmak isten 24,47 hektar büyüklüğünde dördüncü grup pomza* madeni köylüler, ekoloji örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarının tepkisini çekiyor.
Planlanan maden sahası 60 haneli ve yaklaşık 750 nüfuslu köyün içme suyu deposuna 118, yerleşim yerlerine ise 185 metre mesafede yer alıyor. Proje kapsamında 3 bine yakın ağacın kesilmesi ve mezarlıkların da proje alanına dahil edilmesi planlanıyor.
Pomza veya sünger taşı volkanik patlamalar sırasında lavların hızla soğuması ve içindeki gazların ani şekilde hapsolması sonucu oluşan, gözenekli ve hafif bir kayaç türüdür. İnşaat, tekstil, tarım ve kozmetik gibi pek çok alanda kullanılır.
Diyarbakır Barosu, projeye karşı açtığı davada, proje tanıtım dosyasında fayda-maliyet analizinin de yapılmadığını belirtiyor.
Köylüler maden ocağı kararına tepkili, geçtiğimiz hafta jandarma tarafından geçtiğimiz hafta abluka altına alındı, köye giriş ve çıkışlar kapatıldı. 30 Kasım’da maden projesi ve ablukaya tepki amacıyla yapılan eylemde Amed Ekoloji Meclisi adına konuşan Diyarbakır Barosu Çevre ve Kent Komisyonu Başkanı Ahmet İnan, Mart 2025’te de jandarmanın köylüleri korkutmak amacıyla yakın mesafeden atış yaptığını; görüntüler, mermi kovanları ve tanıklar olmasına rağmen köylüler adına yaptıkları suç duyurusunun etkin soruşturma yürütülmeden takipsizlikle sonuçlandığını söyledi.
Uydu haritasından köyün görünümü
“TOMA, panzer, akrep; aklına ne gelirse karşımıza çıkardılar“
Hûsika köyünde yaşananları, maden projesini ve projenin yaratacağı sorunları köylülerden Emin Toy ve Amed Ekoloji Meclisi Eş Sözcüsü Sabri Kılıç bianet’e anlattı.
Emim Toy, projeye karşı çıkma nedenlerini şu şekilde aktardı: “Bizim hayvanlarımız o tepede otluyor, bu yolla geçim sağlıyoruz. Ayrıca mezarlarımız var tepede. Herkes için manevi olarak önemlidir mezar, bizim için de öyle. Bunlar haricinde doğal bir alan orası, ağaçlar var. Zaten doğal alanlar yok ediliyor, bir yenisi eklenmesin istiyoruz buna.
“Kolluk gelip ağaçları kesmek isteyen firma için nöbet tutuyor. Bizi dağıtmak için ağır silahlarla ateş ettiler. TOMA, panzer, akrep; aklına ne gelirse karşımıza çıkardılar. Bize ‘örgütmüşüz’ muamelesi yaptılar, hakaret ettiler.”
„Projenin ÇED sürecinden kaçırılması açıkça hukuka aykırı“
Amed Ekoloji Meclisi Eş Sözcüsü Sabri Kılıç asker kuşatması nedeniyle yaşananları “Yerel halk, ilgili STK’lar ve hak savunucuları olarak maden faaliyetinin durdurulması için hukuki mücadeleyi başlattık. Yaşanan olayların her biri, Anayasa’nın 56. maddesinde güvence altına alınmış çevre hakkı, Anayasa’nın 34. maddesindeki barışçıl toplanma hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. maddesindeki örgütlenme/toplanma özgürlüğü açısından açık ihlaller niteliğinde. Bu nedenle bu müdahalelere ilişkin hukuki başvurular da yapıldı. Ayrıca bir yandan da maden faaliyetinin hukuka aykırılığına ilişkin iptal davaları yürüyor.” diyerek anlatıyor.
Kılıç, maden projesiyle ilgili olarak da öncelikli şöyle sıraladı:
“Projenin 25 hektarın altında gösterilerek ÇED sürecinden kaçırılması açıkça hukuka aykırı. Bu konuda yürütmenin durdurulması ve iptal edilmesi için mücadele edeceğiz.
Flora, fauna, su kaynakları ve heyelan riskine dair çok disiplinli bilirkişi ve kümülatif etki analizi talep edilecek.
Başta DSİ, Orman Bölge Müdürlüğü, Tarım ve Orman İl Müdürlükleri, Sağlık Bakanlığı olmak üzere ilgili bütün kurumların görüş ve yükümlülükleri hukuki zemine dahil edilecek.”
„Bu dava sadece bir köyün davası değil“
“Bu dava sadece bir köyün davası değil. Bu dava; su varlıklarına, tarıma ve hayvancılığa, orman ekosistemine, flora ve faunanın bütününe, yerel kültüre, yaşam biçimine yönelik açık bir tehdide karşı açılmıştır.” diyen Kılıç, sözlerini şu şekilde noktaladı:
“Bugün burada kesilen bir ağacın eksikliği, sadece oksijenin azalması değil; su döngüsünün kırılması, erozyonun artması, biyoçeşitliliğin geri dönüşü olmayan şekilde yok olması demektir.”
(YA/Mİ)