Almanya’da iktidardaki geçici Sosyal Demokrat-Yeşiller hükümeti yaklaşık 30 Eurofighter savaş uçağının Türkiye’ye teslimatını durdurdu.
Haberi, „Almanya kabinesindeki gizli görüşmelere vakıf birkaç kayna[ğa]“ dayandıran Handelsblatt gazetesi duyurdu. Almanya hükümet çevreleri, ihracat iznini durduran kararın başlıca nedeni olarak İBB Başkanı ve CHP Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasını gösteriyor.
Handelsblatt Berlin hükümetinden Erdoğan’a yöneltilen sert eleştirilerde İmamoğlu’nun tutuklanmasının „Türk demokrasisine saldırı“ olarak nitelendiğini, silah satışını askıya alma nedeninin bununla ilgili olduğunu vurguluyor.
Onay prosedürleri „yolunda gidiyordu“
Gazete, hükümet içinden aldığı bilgilere dayanarak görevdeki Sosyal Demokrat Başbakan Olaf Scholz’un son yıllarda Eurofighter ihracatıyla ilgili kaygıları gidermek üzere kişisel olarak çaba gösterdiğini bildirdi. Buna göre, Erdoğan ile yapılan gizli görüşmelerde önemli ilerlemeler kaydedilmişti ve onay süreci „yolunda gidiyordu“. Ancak Erdoğan’ın daha sonra İmamoğlu’na karşı giriştiği eylemler çabaları boşa çıkardı.
Almanya hükümeti AFP’nin haberle ilgili sorularına yönelik yorumda bulunmayı reddetti. Hükümet Sözcüsü „Genel bir kural olarak, hükümetin iç müzakereleri hakkında yorum yapmıyoruz,“ dedi.
Eurofighter ve Türkiye’ye ihracatı
Çok uluslu savaş uçağı projesi Eurofighter Typhoon, dört Avrupa ülkesinde ayrı şirketlerin işbirliğiyle üretiliyor: Birleşik Krallık – BAE Systems, Almanya – Airbus Defence and Space (eski adıyla EADS Deutschland), İtalya – Leonardo (eski adıyla Alenia Aermacchi), İspanya – Airbus Defence and Space (İspanya kamu iştiraki)
Uçağın tasarım ve üretimini bu ülkeler ve şirketlerin birlikte kurdukları “Eurofighter GmbH” adlı konsorsiyum yürütüyor.
Fiyatı konfigürasyona göre değişmekle birlikte, bir Eurofighter Typhoon’un birim fiyatı 90 ila 130 milyon dolar arasında değişiyor. Eğitim, bakım, yedek parça, mühimmat ve teknoloji transferi gibi ögeler dahil edildiğinde paket anlaşmalar, Suudi Arabistan veya Katar örneğinde olduğu gibi genellikle 6-10 milyar doları bulabiliyor.
Eurofighter Typhoon satışı kolektif ihracat onayına tabi. Uçağın herhangi bir ülkeye satışı için dört ülkenin hükümetlerinin onayı gerekiyor. Bu, hem askeri teknoloji transferi hem de silah ihracatı düzenlemeleri nedeniyle zorunlu. Konsorsiyum ortaklarından birinin bile satışa karşı çıkışı işlem yapılmasını engelliyor.
Türkiye’ye Eurofighter Typhoon satışı önündeki başlıca engel Almanya’nın vetosu. Almanya, Türkiye’nin insan hakları uygulamaları, Suriye’deki askeri operasyonları ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetleri nedeniyle silah ihracatına sınırlamalar getirmişti. Avrupa Birliği–Türkiye ilişkilerindeki genel siyasi gerginlikler, savunma sanayisi işbirliğini de etkiliyor. Yunanistan’ın da özellikle Almanya ve İtalya ile yakın askeri ilişkileri, satış kararları üzerinde dolaylı baskılar yaratabiliyor.
Sonuç olarak, Türkiye’nin Eurofighter satın alma girişimi, Almanya nezdindeki girişimlerle Berlin’in onayını elde etmek üzereyken, son gelişmelerin ardından özellikle Almanya’nın vetosu nedeniyle kilitlenmiş durumda. İngiltere satışa olumlu bakıyor, ancak Almanya’nın onayı olmadan satışın gerçekleşmesi söz konusu değil.
Sonuç olarak, Türkiye’nin Eurofighter satın alma girişimi özellikle Almanya’nın vetosu nedeniyle kilitlenmiş durumda. İngiltere satışa olumlu bakıyor, ancak Almanya’nın onayı olmadan satış gerçekleşemeyecek.
(AEK)
