İlk toplantısını 5 Ağustos’ta yapan ‘Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nu çalışmalarını yeni aşamaya taşıyor. Meclis’te bulunan İYİ Parti hariç, 11 parti siyasi parti temsilcisinin katıldığı komisyonda bugüne kadar 15 toplantı yapıldı. Toplam 128 sivil toplum örgütü ve kanaat önderi dinlendi.
‘ÇÖZÜM KOMİSYONU’NUN 15. TOPLANTISI
Kadınlar komisyona ‘JÖH ve PÖH’leri hatılattı: ‘Üniformalılar’ın cinsel şiddetiyle yüzleşmeden barışı konuşamayız
16 Ekim 2025
Sürecin yasal düzenlemelerinin alt yapısının oluşturulması amacıyla kurulan Komisyon’da dinlemelerin sonuna geliniyor. Meclis ve Komisyon Başkanı Numan Kurtulmuş’un daha önceden yaptığı açıklamalarda dinleme oturumlarının geçen hafta sona ermesi bekleniyordu. Ancak MİT Başkanı, Dışişleri Bakanı ve Adalet Bakanı’nın katılımıyla bir oturum daha yapılması planlanıyor
Komisyonda yeni aşama
Bakanların çalışma takvimine uymaması nedeniyle sonraki haftaya ertelenen oturum sonrası Komisyon artık başka bir aşamaya taşınacak. Dinlemelerin tamamlanmasıyla TBMM Genel Kurulu’na sunmak üzere ön rapor hazırlaması ve bir eylem planını oluşturması bekleniyor. Böylece komisyonun ilk aşaması tamamlanmış olacak.
Zaman aşımı ile yüzleşilecek mi?
Her siyasi parti komisyona katkı sunabilecek kurum ve isimlerden oluşan listelerini ilk toplantılarda sunmuştu. Meclis Başkanlığı’nın önerilerden doğru belirlediği kurumların temsilcileri toplantılarda söz aldı. Komisyonun dinleme aşamasının sonuna gelirken yasal tartışmalar noktasında nasıl yol alınacağı ise hala belirsiz.
Her ne kadar hak örgütleri ve hukukçular komisyon gündemine taşısa da, kalıcı barışın sağlanmasında öncelikli taleplerden olan insanlık suçlarıyla yüzleşilmesi adına önerildiği halde dinlenmeyenler arasında zaman aşımına uğratılmış davaların muhatapları da bulunuyor.
Roboski davası zaman aşımından kapanmış dosyalar arasında. Katliamın bir insanlık suçu olduğunu söyleyen avukatlar ve aileler yıllardır adalet yerini bulsun diye mücadelesini sürdürüyor. Roboski aileleri, çeşitli siyasi partiler tarafından komisyonda dinlenmeleri için de önerilmişti. Ancak aileler komisyona davet edilmedi.
„Meclis koridorlarında saklı bir suç“
„Hakikat arayışı, cezasızlık ve Meclis koridorlarında saklı bir suç“ diyen Roboski İçin Adalet ve Roboski Müzesi Girişimi kurucusu Tanju Gündüzalp, komisyon ve süreçten beklentilerini bianet’e anlattı. Gündüzalp, „14 yıl – 163 ay – 712 hafta – 4982 gündür süren adalet arayışı“ diyor Roboski için. „Faillerin yargılanmamasıyla birlikte bu ülkenin demokrasi açığının en görünür sembollerinden birisi“ olduğunun altını çiziyor:
„Failler korunuyor, katliam dosyası raflarda çürütülüyor ve gizleniyor. Cezasızlık üzerine kurulu, baskı ve katliamı yöntem haline getirmiş bir sistem anlayışının acısını ve utancını yaşamaya devam ediyoruz. Antidemokratik tutumlar, birkaç yıldır yaşanan kayyım rejimi ve muhalif belediye başkanlarının görevden alınması, Anayasa Mahkemesi kararlarının uygulanmaması ve Meclis’in işlevsizleştirilmesi, Roboski ve diğer yaşadığımız katliamlardaki cezasızlığın aslında baskıcı bir yönetim biçimine dönüştüğünü de bize gösteriyor. Roboski, sadece 34 insanın öldürüldüğü bir katliam değil; bu topraklarda devletin yurttaşına karşı kurduğu cezasızlık rejiminin en çıplak örneklerinden biri.“
‘Dinlemeler’ nasıl yansıyacak?
Gündüzalp, beklentilerini ise şöyle sıralıyor:
„İnkârı aşan bir yüzleşme, hakikatin tüm çıplaklığıyla açığa çıkması, cezasızlığın sonlandırılması, faillerin yargı önüne çıkarılması olmalı. Aksi halde bu komisyonlar yeni bir örtbas mekanizmasına dönüşebilmekteler. Son yıllarda yaşadığımız deneyimler bize şunu gösteriyor: Komisyonlar çoğu zaman ‘hakikati arama, hak temelli adımlar atma, demokrasiyi geliştirme’ adımları yerine, yüzeysel bir ‘toplumsal onarım gösterisi’ olmaktan öteye gidemiyor. Dinlemeler, toplumsal belleği kontrol altında tutma mekanizmasına dönüştürülmeye çalışılırsa, hakikati ortaya çıkarma sürecine bir katkısı olmayacağını söyleyebiliriz. Dinlenen sözler ‘tutanaklara gömülüp kalacak’ mı, yoksa gerçek bir adalet sürecini tetikleyecek mi, buradaki asıl mesele bu.
„Aileler on yılı aşkın süredir her ay çocuklarının mezarları başında, basın açıklamalarında seslerini duyurmaya çalışıyorlar; ama duymak istemeyen bir devlet için en güçlü çığlık bile sessizliktir. Onları dinlemek için gerçekten kulak vermeleri gerektiğini vurgulamak istiyorum. Eğer bu komisyon, hakikatin üzerini örten bir vitrin çalışmasından ibaret olacaksa ailelerin onurlu duruşlarıyla mesafeli yaklaşmaları da mümkündür. Ailelerin taleplerinin kayıt altına alınmasından ziyade, bu taleplerin hayata geçirilmesi esastır ve yeni demokratik bir ülke için gerek şarttır.“
„Hakikat bugünün borcudur“
Eski orgeneral Akın Öztürk’ün, ‘Genelkurmay Çatı Davası’nda Roboski’ye dair yaptığı „Emri kimin verdiğini biliyorum ama zamanı gelince söyleyeceğim“ itirafını hatırlatan Gündüzalp, şunları söylüyor:
„Bu tür itiraflar, resmi tarihin çatlaklarından sızan hakikat kırıntılarıdır. Roboski Katliamı’nın sıradan bir ‘istihbarat hatası’ olmadığını, en üst politik düzeyden emir zincirinin bir sonucu olduğunu teyit ediyor. Ama daha çarpıcı olan şu: On dört yıldır aileler ve biz ‘failleri ve sorumluları açıklayın’ derken, bir eski general ‘biliyorum ama zamanı gelmedi’ diyebiliyor. Roboski Katliamı, ‘zamanı geldiğinde açıklanacak’ bir sır değil; bugünden yüzleşilmesi gereken bir suçtur. Hakikat, zamana yayılan bir pazarlık değil; bugünün borcudur. Asıl sorumuz şu olmalı: Bu itirafın üzerine gidilecek mi, yoksa devlet aklı yine ‘bekleyelim, unutturalım’ stratejisini mi devreye sokacak?“
Atılması gereken adımlar
Gündüzalp, Komisyon’un gerçekten bir yüzleşme zemini olması için atılması gereken adımları madde madde sıralıyor:
Katliamın sorumlularını açıklığa kavuşturacak bağımsız araştırma ortamı sağlanmalı.
İlgili askeri ve siyasi yetkililer komisyon önünde kamuya açık şekilde dinlenilmeli.
Katliamın emir-komuta zincirinin tümüyle ortaya çıkarılması, isimlerin kamuoyuna açıklanması, yargılamalarla cezasızlığın bitirilmesi sağlanmalı.
Cezasızlık politikasını bitirmek için yasal mekanizmalar önerilmeli.
Sadece Roboski değil, Suruç ve Ankara Garı katliamları gibi tüm cezasızlık örneklerinin yeniden incelenmesi sağlanmalı.
„Yüzleşme ihtimali düşük“
„Mevcut siyasal iklimde Roboski’yle gerçek bir yüzleşme ihtimali, çok yüksek görünmüyor“ diyen Gündüzalp, ‘Kontrollü hafızanın kurumsallaştırılması’ riskine dikkat çekiyor. Devamında davanın geldiği aşamaya dair ise şunları söylüyor:
„Gelinen noktada komisyonun cesur davranmasını bekliyor ve bunun için elimizden gelen desteği vermek istiyoruz. Ama bu umudumuzun sınırlı olduğunu da dile getirmek istiyorum. Çünkü yakın dönemde kayyımlarla halkın iradesi gasp edilir, muhalefet kriminalize edilir, demokratik kurumlar işlevsizleştirilirken bu cesareti görebileceğimiz konusunda büyük bir beklenti yaşayamıyoruz.
„Bu bir yargı mühendisliği“
„Roboski davası fiilen kapatılmadı, bilerek sürüncemede bırakıldı. Bu bir yargı mühendisliği: ‘Dosyayı sürüncemede bırakarak zaman aşımı işletmek’. Zaman aşımı, devletin işlediği suçların unutturulmasının en ‘yasal’ yöntemi olarak işliyor. Bugün Suruç’ta, Ankara Garı’nda, Cumartesi Anneleri’nin kayıplarında yaşanan ortak durum tam da budur: ‘Failler korunuyor, mağdurlar bekletiliyor.’ Oysa insanlığa karşı işlenen suçlarda zaman aşımı olmaz. Uluslararası hukuk bu konuda çok net ve açıktır. Bu nedenle Roboski davasında ulusal mevzuat değil, uluslararası insan hakları hukuku devreye sokulmalıdır.“
„Yüzleşmenin kapısı Roboski“
Benzer davalar için de zaman aşımının kaldırılması ve devlet suçlarına ilişkin özel bir ‘Hakikat ve Adalet Yasası’ çıkarılmasının acil ihtiyaç olduğunu belirten Gündüzalp, son olarak şunları söylüyor:
„Roboski Katliamı, bu ülkenin hafızasında kapanmayan bir yara, barışın ve demokrasinin turnusol kâğıdıdır. Demokrasinin iyice ayaklar altına alındığı bu dönemde, Roboski için Adalet daha da yakıcı bir sorumluluğa dönüşmüş durumda. Eğer bir gün Roboski’nin failleri yargılanır, hakikatle yüzleşilir ve toplumsal onarım başlatılırsa, işte o gün bu ülkede gerçek bir barış sürecinin mümkün olduğuna inanabiliriz. Yüzleşmenin kapısı Roboski’den açılmalıdır. Ama bugünkü tablo, devletin hâlâ ‘Roboski’yi unutturmak’ üzerine siyaset kurduğunu gösteriyor. Unutmayalım, adaletin olduğu, cezasızlığın olmadığı yerde insan hakları ve barış vardır. Bizim görevimizse her ayın 28’inde hatırlatmaya devam etmek: ‘Katiller bulunsun, Roboski bir daha asla!'“
(AB)