BM Çevre Programı için 200 araştırmacı tarafından hazırlanan Küresel Çevre Görünümü (GEO) raporu, iklim krizi, doğa tahribatı ve kirliliğin artık yalnızca çevresel krizler olarak görülemeyeceğini söylüyor.
Rapora göre, sürdürülemez gıda ve fosil yakıt üretimi saat başı 5 milyar dolarlık (3,8 milyar pound) çevresel zarara yol açıyor.
Uzmanlar, bu gerçekleştirilmediği takdirde „çöküşün kaçınılmaz hale geleceği“ni, zararı önlemenin bu amaçla küresel yönetişim, ekonomi ve finansta yaratılacak dönüşümünün önemli bir bileşeni olduğunu söylüyor.
Değerlendirmeyi gerçekleştiren heyetin eş başkanı Prof. Robert Watson, „Bütün bunlar, ekonomimizi, gıda güvenliğimizi, su güvenliğimizi, insan sağlığını baltalıyor ve aynı zamanda güvenlik sorunları da doğurarak dünyanın birçok yerinde çatışmalara yol açıyor,“ dedi.
Uzmanlar, küresel nüfus arttıkça ve gıda ve enerji ihtiyacı çoğaldıkça tüm çevre krizlerinin kötüleştiğini ve gıda ve enerji üretiminin büyük bölümünün gezegeni kirleten ve doğal yaşamı yok eden yöntemlerle gerçekleştirildiğini söylüyor. Sürdürülebilir bir dünya mümkün ancak bu siyasi cesaret gerektiriyor.
Heyetin eş başkanlarından Kosta Rika eski çevre bakanı Prof. Edgar Gutiérrez-Espeleta da, „Bu, çöküş kaçınılmazlaşmadan sistemlerimizi dönüştürmeye acil bir çağrı,“ dedi.
„Bilim iyi. Çözümler biliniyor. Geriye tarihin ihtiyaç duyduğu ölçek ve hızda hareket etme cesareti kalıyor“ diyen Watson, eylem penceresinin „hızla daraldığını“ da sözlerine ekledi.
Trump yönetimi jeopolitik durumu zorlaştırıyor
Uzmanlar, Donald Trump yönetimindeki ABD, başka bazı ülkelerle çıkar gruplarının çevreyi gözeten eylemleri engellemek veya tersine çevirmek için çalıştığı bugünkü jeopolitik durumun zorluğunu kabul ediyor. Önde gelen uluslararası iklim ve biyoçeşitlilik bilim gruplarına da başkanlık etmiş olan Watson, „Halkın çocukları ve torunları için sürdürülebilir bir gelecek talep etmesi şart. Çoğu hükümet buna yanıt vermeye çalışıyor.“ dedi.
Türkiye GEO raporuna itiraz etti
Bu yıl 1.100 sayfa olarak yayımlanan ve genellikle tüm dünya ülkelerince kabul gören rapor siyasi karar vericiler içinde bir yönetici özeti içeriyor. Ancak Suudi Arabistan, İran, Rusya, Türkiye ve Arjantin gibi ülkelerin fosil yakıtlar, plastikler, diyetlerde etin azaltılması ve diğer bazı başka konulardaki göndermelere güçlü itirazları, bu kez rapor üzerinde bir mutabakat sağlanamadığı anlamına geliyor.
Birleşik Krallık’ın 28 ülke adına yaptığı açıklamada, „Bu sürecin bilimsel niteliğini sorgulama girişimlerine tanık olduk. Heyetlerimiz, her devletin kendi ülkesinin ulusal çıkarlarını ve haklarını koruma hakkına tam olarak saygı duysa da, bilim pazarlığa açık değildir.“ dendi.
Eyleme geçmenin getirisi 2070’e kadar küresel ölçekte her yıl 20 trilyon dolar
GEO raporu, uzun vadeli bakıldığında eylemin maliyetinin eylemsizliğin maliyetinden çok daha düşük olduğunu vurgularken yalnızca iklim eyleminin faydalarının 2070’e kadar yılda 20 trilyon dolar, 2100 yılına kadar ise 100 trilyon dolar değerinde olacağı öngörüsünde bulunuyor. Watson, „Vizyon sahibi ülkelerin ve özel sektör şirketlerinin, bu sorunları görmezden gelmek yerine çözmeye girişerek daha çok kâr elde edeceklerini kabullenmelerinin şart [olduğunu]“ söyledi.
Kritik hakikatler
Gutiérrez-Espeleta, raporun birkaç „kritik hakikati“ kapsadığını söyledi: Çevresel krizler, toplumları bir arada tutan sosyal bağları tehdit eden siyasal ve güvenliğe ilişkin acil durumları meydana getiriyor. Günümüzde hükümetler ve ekonomik sistemler insanlığı başarısızlığa uğratıyor ve dönüşümün temel taşını finansal reform oluşturuyor. Gutiérrez-Espeleta, „Çevre politikası, ulusal güvenlik, sosyal adalet ve ekonomik stratejinin omurgası haline gelmelidir.“ dedi.
En büyük sorunlar kömür, petrol ve gaz yakmaktan doğuyor
Raporda, yılda 45 trilyon dolarlık çevresel zarara ve endüstriyel tarımın getirdiği kirlilik ve doğa tahribatının en büyük sorunlardan birine kömür, petrol ve gaz yakımının neden olduğu belirtiliyor. Mevcut gıda üretim sistemi 20 trilyon dolarla en büyük maliyeti üstlenirken, ulaşım 13 trilyon dolar, fosil yakıtla çalışan elektrik üreteçleriyse 12 trilyon dolar maliyete yol açtı.
İktisatçıların dışsal olarak adlandırdığı bu maliyetlerin, tüketicileri daha çevre dostu seçeneklere yönlendirmesi için gerçek fiyatlarla enerji ve gıdaya yansıtılması gerektiğini söyleyen Watson, „Bu nedenle sosyal güvenlik ağlarına ihtiyacımız var.“ dedi.
Önlemler
Rapor, „Toplumdaki en yoksul kesimlerin maliyet artışlarından zarar görmemesini sağlama“ konusuna dikkat çekerken evrensel temel gelir, et vergileri ve sağlıklı, bitki bazlı gıdaların sübvanse edilmesi gibi önlemler ileri sürüyor.
Raporda ayrıca, fosil yakıtlara, gıdaya ve madenciliğe yaklaşık 1,5 trilyon dolarlık çevreye zararlı sübvansiyon verildiği belirtiliyor. Bunların kaldırılması veya yeniden kullanılması gerektiği de vurgulanıyor. Watson, rüzgar ve güneş enerjisinin birçok yerde daha ucuz olduğunu, ancak fosil yakıtlardaki maliyetin çıkar grupları tarafından geri planda tutulduğunu belirtiyor.
İklim krizinin sonuçlarının düşünüldüğünden daha da kötü olabileceğini belirten yazar, „İklim değişikliğinin büyüklüğünü muhtemelen küçümsüyoruz“ dedi ve küresel ısınmanın Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli tarafından yapılan projeksiyonların en üst noktasında yer aldığını belirtti.
Raporda fosil yakıt alt yapısının kaldırılmasıyla, tarafların emisyonları üçte bir oranında azaltabileceği belirtildi.
(AEK)
Докладът "Глобални екологични перспективи" (GEO), изготвен от 200 изследователи за Програмата на ООН за околната среда, показва, че климатичната криза, унищожаването на природата и замърсяването вече не са само екологични...