Greenpeace’in yeni araştırması first ve business class yolcuları uzun mesafeli uçuşlardaki yolcuların sadece yüzde 14’ünü oluştursa da, bu uçuşlardan kaynaklanan tüm emisyonların üçte birinden fazlasından (yüzde 36) sorumlu olduğunu ortaya çıkarttı.
Greenpeace Orta ve Doğu Avrupa’nın T3 Ulaşım Düşünce Kuruluşu’na (T3 Transportation Think Tank) yaptırdığı araştırma, first ve business class uçuşlar için ayrılmış özel alanlara sahip 16 farklı geniş gövdeli uçak tipini kullanan 24 Avrupalı havayolu şirketinin, 44 Avrupa ülkesinden gerçekleştirdiği uzun mesafeli uçuşları kapsıyor.
Greenpeace, Avrupa’da satılan her uzun mesafeli business class bileti için en az 220 Euro, her first class bileti için 340 Euro ve her premium ekonomi bileti için sadece 75 Euro tutarında bir vergi uygulanmasının, insanların çoğunluğu için maliyetleri artırmadan devletlere yıllık en az 3,3 milyar Euro vergi geliri sağlayabileceğini hesapladı. Greenpeace bu gelirlerin, daha iyi ve uygun fiyatlı toplu taşıma hizmetlerini veya iklim biletlerini finanse etmek gibi halkın yararına kullanılmasını istiyor.
220 Euro (250 Dolar) ve 340 Euro (400 Dolar) tutarları, Küresel Dayanışma Vergileri Görev Gücü (Global Solidarity Levies Task Force) tarafından hazırlanan bir el kitabında önerilen modeli izliyor. Premium Ekonomi için belirlenen 75 Euroluk tutar ise, bu sınıfın ekonomi sınıfından %50 daha fazla emisyona (ki bu business class emisyonlarının yaklaşık üçte birine denk geliyor) neden olduğu gerçeğini temel alıyor. Tipik business class bilet fiyatlarıyla karşılaştırıldığında, 220 Euroluk bir vergi bu uçuşları ortalama sadece %6 ila %7 oranında pahalılaştırıyor ve çoğu durumda bu fiyat artışı, standart bir KDV oranından düşük kalıyor.
“First class bir uçuş, bir kişinin bir yılda ürettiği emisyona eşit”
Greenpeace Orta ve Doğu Avrupa Ulaşım Kampanyası Sorumlusu Herwig Schuster şöyle dedi:
„Frankfurt’tan New York’a tek yönlü bir first class uçuş, ortalama bir AB vatandaşının bir yılda ürettiği kadar sera gazı emisyonuna neden oluyor. Az sayıda kişi için yapılan lüks uçuşlar, hem insanlar hem de gezegen için şok edici derecede yüksek bedeller yaratıyor.
Aileler ısınma giderleri ile market masrafları arasında seçim yapmaya çalışırken, havayolları bir ekonomi koltuğundan katbekat fazla yakıt tüketen lüks kabinlerini genişletiyor. Bu lüks koltuklar, uçak yakıtı vergi indirimleri ve KDV muafiyetleri sayesinde aslında halk tarafından finanse ediliyor.“
Sadece Fransa ve Birleşik Krallık gibi birkaç ülke first ve business class uçak biletlerini vergilendirmeye başladı. İspanya ise son COP30 zirvesinde, Küresel Dayanışma Vergileri Görev Gücü’nün (Global Solidarity Levies Taskforce – GSLTF) bir parçası olarak bu tür vergilerin getirilmesini destekleyeceğini duyurdu.
Hollandalı araştırma enstitüsü CE Delft tarafından yapılan yakın tarihli bir analiz, first ve business class dahil olmak üzere küresel uçak bileti vergileri getirmenin yasal olarak mümkün olduğunu gösterdi.
Havacılık sektörü, özellikle devasa vergi avantajları sağlanarak geniş çapta sübvanse ediliyor. Örneğin, sınır ötesi uçuşların hiçbirinde yakıt (kerosen) vergisi veya Katma Değer Vergisi (KDV) bulunmuyor. Buna karşın, demiryolu işletmecileri gibi karasal toplu taşıma şirketleri, çoğu Avrupa ülkesinde enerji vergileri, yüksek ray veya otoyol kullanım bedelleri ve KDV ödemek zorunda kalıyor.
Schuster sözlerini şöyle tamamladı:
„Küçük bir elit grubun, adil payından daha azını ödeyip faturayı vergi mükelleflerine bırakırken emisyonlarını bu denli artırması kabul edilemez. Hükümetler bu korkunç iklim eşitsizliğine bir son vermeli ve lüks sınıf uçuşlara adil vergiler getirerek işe başlayıp, ultra zenginlerin paylarına düşeni ödemesini sağlamalı.“
“Bu lüks trafiği kim finanse ediyor?”
Greenpeace Türkiye Sosyal ve Ekonomik Sistemler Kampanya Sorumlusu Berk Butan raporu şöyle değerlendirdi:
„Küresel havacılık emisyonları ve vergi politikaları üzerine konuşurken Türkiye örneğini atlamak imkansız. Bu araştırmaya baktığımızda Türk Hava Yolları, First Class hizmeti sunmamasına rağmen 2.5 milyon adetlik lüks bilet hacmiyle Avrupa’da 4. sırada yer alıyor. Bu, üzerinde durulması gereken devasa bir ölçek. Asıl mesele ise şu: Bu lüks trafiği kim finanse ediyor?
Dünya genelinde havacılık endüstrisine sağlanan cömert vergi muafiyetleri, aslında lüks tüketimi teşvik ederken kamu kaynaklarının tabana yayılmasını engelliyor. Analizde yer alan havayolu şirketleri vergi avantajlarıyla kârlarını artırırken oluşan açık ne yazık ki düşük ve orta gelirli vatandaşa yük olarak dönüyor.
Oysa ihtiyacımız olan şey, lüksü sübvanse etmek değil; vatandaşın günlük ulaşım maliyetlerini azaltacak, raylı sistemleri ve toplu taşımayı güçlendirecek gerçekçi ve sürdürülebilir politikalardır.”
Analize dair rapora bu adresten erişebilirsiniz.
(HA)
Ново проучване на "Грийнпийс" показва, че макар пътниците в първа и бизнес класа да съставляват само 14% от пътниците на полети на дълги разстояния, те са причина за...