Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi, diğer adıyla “İstanbul Sözleşmesi”, 2011 yılında Avrupa Konseyi’nce imzaya açıldı ve çok sayıda ülke bu sözleşmeyi imzaladı.
Erkeklik saldırdı kadınlar savundu: İstanbul Sözleşmesi
17 Ağustos 2020
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ YAŞATIR
İstanbul Sözleşmesi’nin tüm maddeleri…
20 Ağustos 2020
Ülkeler böylece, kadına yönelik şiddetle mücadeleye dair önemli bir uluslararası çerçeve oluşturmayı taahhüt etti. Ancak, sözleşmenin her ülkede aynı şekilde kabul edilip yürürlüğe girmesi söz konusu olmadı.
Detaylar
Örneğin, İngiltere İstanbul Sözleşmesi’ni 2012 yılında imzaladı, ancak iç hukukunda gerekli onayı almadığı için sözleşme yürürlüğe girmedi. Birleşik Krallık, sözleşmeyi imzaladığı halde, hala uygulamaya koymadı ve kadına yönelik şiddetle mücadele konusundaki sorumluluklarını yerine getiren başka yasal düzenlemeleri tercih etti.
Almanya ise İstanbul Sözleşmesi’ni 2011 yılında imzaladı ve sözleşmeyi onayladıktan sonra, 2018’de iç hukukunda yürürlüğe soktu. Almanya, bu sözleşmeyi onayladıktan sonra kadın hakları konusunda uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmek için çeşitli adımlar attı.
Aynı şekilde Fransa, sözleşmeyi 2011 yılında imzaladı ve 2014 yılında yürürlüğe soktu. Fransa, İstanbul Sözleşmesi’ni iç hukukunda uygulayan ülkelerden biri olarak kadın haklarını koruma çabalarını sürdürüyor.
İtalya, 2012 yılında İstanbul Sözleşmesi’ni imzalayıp 2013 yılında yürürlüğe koydu ve kadına yönelik şiddetle mücadelede uluslararası standartlara ulaşmayı hedefledi.
İspanya da 2011 yılında imzaladığı sözleşmeyi 2014 yılında iç hukukunda uygulamaya koydu, Avrupa genelinde sözleşmenin uygulanmasını önemli ölçüde destekleyen ülkeler arasında yer aldı. Diğer Avrupa ülkelerinden Norveç, İstanbul Sözleşmesi’ni 2011 yılında imzaladı ve 2017’de yürürlüğe sokarak, kadınların korunmasına yönelik uluslararası yükümlülükleri kabul etti.
Bazı ülkeler ise İstanbul Sözleşmesi’ni imzaladıktan sonra sözleşmeyi iç hukuklarına dahil etmediler. Birleşik Krallık gibi ülkeler bu sözleşmeyi imzalamalarına rağmen, hala onaylamadılar. Ermenistan, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Lihtenştayn, Litvanya, Moldova, Slovakya, Ukrayna ve Birleşik Krallık gibi ülkeler de İstanbul Sözleşmesi’ni imzaladı ancak iç hukuklarında onaylamadıkları için yürürlüğe girmedi.
Bu ülkeler, sözleşmenin uygulanmasını iç hukuk sistemlerinde gerekli düzenlemelerle tamamlamadıkları için kadın hakları konusunda sözleşmeye taraf olsalar da etkili bir koruma sağlanamadı.
Türkiye Sözleşme’den çekildi
Ayrıca, bazı ülkeler sözleşmeye imza attıktan sonra, çeşitli gerekçelerle sözleşmeden çekilmeye karar verdiler.
Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’ni ilk imzalayan ve onaylayan ülke olmasına rağmen, 2021 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararıyla sözleşmeden çekildi. Türkiye’nin bu kararı, özellikle kadın hakları savunucuları ve uluslararası topluluk tarafından büyük bir eleştiriye uğradı. Polonya ise 2020’de sözleşmeden çekilme sürecini başlattı.
Polonya’nın sözleşmeden çekilme kararı, büyük protestolara ve Avrupa Konseyi’nden tepkiye neden oldu. Letonya, 2025’te Avrupa Birliği üyesi bir ülke olarak İstanbul Sözleşmesi’nden çekilen ilk AB ülkesi oldu. Letonya parlamentosu, 30 Ekim 2025’te sözleşmeden çekilme kararını kabul etti. Bu adım, kadın hakları savunucuları ve uluslararası topluluk tarafından eleştirildi.
İddia: Toplumsal değerlere uyumsuz
İstanbul Sözleşmesi, kadınları şiddetten korumayı amaçlayan bir belge olarak kabul edilse de, bazı ülkelerde geleneksel değerler, dini inançlar ve toplumsal yapılar nedeniyle ciddi tartışmalara yol açtı.
Türkiye’deki tartışmalar, özellikle sözleşmenin „aile yapısını bozacağı“ ve „eşcinselliği normalleştireceği“ yönündeki iddialar üzerinden yoğunlaşmıştır. Benzer şekilde Polonya ve Letonya’da da sözleşmenin „toplumsal değerlerle uyumsuz“ olduğu iddia edildi.
Avrupa Konseyi, İstanbul Sözleşmesi’nin kadın-erkek eşitliği sağlamadığını, cinsel kimlik ve yönelimle ilgili herhangi bir norm getirmediğini belirterek, sözleşmenin yalnızca kadına yönelik şiddeti ve aile içi şiddeti önlemeyi amaçladığını vurguluyor. Ancak, Sözleşme’ye karşı olan gruplar, özellikle muhafazakâr çevreler, bunun bir „yabancı ideoloji“ olduğunu ve aile yapısını tehdit ettiğini ileri sürüyorlar.
İstanbul Sözleşmesi’nin uygulamada gösterdiği etkiler, kadın hakları açısından büyük bir adım olarak değerlendirilirken, bazı ülkeler özellikle muhafazakar eğilimlerin arttığı ülkelerde eleştirilerin hedefinde oluyor.
Türkiye, Polonya ve Letonya gibi ülkelerin çekilme kararları, kadınların şiddetten korunması için yapılan uluslararası çabaların önünde önemli bir engel oluşturuyor ve kadın hakları savunucuları bu gelişmeleri büyük bir gerileme olarak görüyor.
Ancak, İstanbul Sözleşmesi’nin savunucuları, sözleşmenin kadınları koruma ve şiddeti önleme konusundaki kritik rolüne vurgu yapmaya kararlılıkla devam ediyor.
AVUKATLARDAN NUMAN KURTULMUŞ’A TEPKİ
„İstanbul Sözleşmesi size ne yaptı?“
2 Temmuz 2020
DANIŞTAY’A GÖRE “İSTANBUL SÖZLEŞMESİNİN FESHİ HUKUKA UYGUN”
„İstanbul Sözleşmesi bizim“ | Anayasa ihlal edildi
19 Temmuz 2022
Letonya, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmeye karar verdi
Bugün 00:33
İstanbul Sözleşmesi’ni imzalayan ülkeler
İtalya (2012, 2013), İspanya (2011), Polonya (2012), Norveç (2011), İsveç (2011) Portekiz (2013) Macaristan (2014) Çek Cumhuriyeti (2016) Finlandiya (2011) Malta (2013, 2014), Arnavutluk (2013)
İstanbul Sözleşmesi’nden çekilen ülkeler
Türkiye
Çekilme Kararı: 20 Mart 2021Türkiye, İstanbul Sözleşmesi’ni ilk imzalayan ülkelerden biriydi ancak 2021’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararı ile sözleşmeden çekildi. Bu karar, ülke içinde büyük tartışmalara yol açtı. Türkiye’nin çekilme kararı, kadın hakları savunucuları ve uluslararası topluluk tarafından sert bir şekilde eleştirildi.
Polonya
Çekilme Kararı Başlatıldı: Temmuz 2020Polonya, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme sürecini başlatmış ve bu karar, kadın hakları savunucuları arasında büyük bir protesto dalgası yaratmıştır. Sözleşmeden çekilme kararına Avrupa Konseyi ve parlamenterlerden de tepki gelmiştir.
Letonya
Çekilme Kararı Alındı: 30 Ekim 2025Letonya parlamentosu, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme yönünde karar aldı ve bu karar, AB üyesi bir ülke olarak sözleşmeden ayrılan ilk Avrupa Birliği ülkesi oldu. 32’ye karşı 56 oyla kabul edilen bu karar, ülkenin kadın hakları savunucuları ve uluslararası topluluk tarafından eleştirildi.
Erkek Şiddeti Çetelesi
12 Aralık 2024
(EMK)