Hatırlarsınız, Konya’da Dedeoğulları katliamı olduğunda peşi sıra açıklamalar yapılmış ve “Kürt olmaları ile ilgili değil” denmişti. Deniz Poyraz’ın katledilmesinde de benzer şeyler yaşanmıştı, hakeza Amedspor’a dair konularda da. Çok uzağa da gitsek yakına da baksak Kürtler şahsında yapılan her ırkçı, şoven, aşağılık eylemin akabinde “inkâr” retoriği devreye girer ve çok geçmeden de kolektif bir destek bulur. En son örneği bir profesörün Kürtleri aşağılayarak topyekûn yok etme çağrısı geldi. Devamında da İlber Ortaylı’nın 1925 ruhunu çağıran iskân politikası fantezileri ortalığa saçıldı.
Aslında bu durum yaygın. Özellikle 1 Ekim’de başlayan çözüm ve barış sürecinin geldiği aşamaya paralel olarak, Kürtlere ağır hakaret ve nefretin fragmanları çok daha kamusal bir hal aldı. Kürt nefreti, örtük biçimlere ihtiyaç duymadan aleni şekilde performe ediliyor.
Şunun altını çizerek ilerleyelim: “Varlığı tartışmalı olana, hayatı tartışmalı muamelesi yapılır.”
Bu şaşmaz bir kuraldır ve Kürtlerin varlığını tartışma konusu yapmak bir tercihtir. İmha ve inkâr birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Kürt sorununu iki kelime ile anlat derseniz, “imha ve inkâr” derim. Bu mesele her şeyin işlediği yegâne sistemdir. Modern Kürt meselesinin hakikati bu iki kelime arasında sallanıp duruyor. Kürtlük ile ilgili tarih, her şeyi inkâr ederek sorumluluktan kaçma ve böylece imhayı “sıradan” bir idari meseleye uyarlama tarihidir…
İnkâr üzerinde biraz daha duralım…
Şunu kabul edelim; inkâr, bir ulusun kendine söylediği kolektif yalanıdır. Bu yalan tatlıdır, işlevseldir ve her gün yeniden üretilendir.
İnkâr, pasif bir mesele değil, bir boşluk hiç değildir. Son derece kompleks ve katmanlı bir teknolojidir.
Bu teknolojinin katmanları ontolojik inkâr, epistemik inkâr, toponimik inkâr ve hukuki inkâr şeklinde sıralanır. Hepsinin toplamında da imhanın taşları yola döşenir. Bu yol ıstırap ve soykırım doludur. Zizek’in vurgusu ile en saf sembolik şiddet biçimidir.
Örnekleri hiç şaşmadı. Hepsinde sonuç ve yöntem aynıdır. Hangi grupların “ölüme terk edileceği”, “hangi grupların hukuk dışına alınacağını” doğrudan belirler bu olgu.
İnkâr, imhayı mümkün kılan, meşrulaştıran ve nihayetinde onu normal ve hatta gerekli bir harekete dönüştüren en hayati kısımdır.
Ruanda’da yaklaşık bir milyon insanın katledilmesi “ezilmeye layık böcek” benzetmesi ile başladı. Kongo’daki vahşetlerin inkârı, bugün Belçika’da göçmenlere ırkçılığın zemini olabiliyor. ABD’de hâlâ siyahilerin insan olduğuna dair inkâr, bir siyahinin sıradan ölümü veya hapsi ile sürüyor. Hatta şimdiye kadar (15. yüzyıldan bugüne) on milyonları aşan ırkçı öldürmelerin esas motivasyonu “kaçınılmaz ilerleme” olarak tarif ediliyor.
Ya da görevi insan hayatını kurtarmak olan bir profesörün (Bengi Başer) izlediği yol gibi, önce insani halin aşındırılması, sonra ahlaki çemberi daralttırılması, sonra şiddetin toplumsal bir tolerans olması gerektiği savunuş ve nihayetinde kurbanın her şekilde suçlanması… Yöntem ve işleyiş Kongo’da da Türkiye’de de fark etmiyor, aynı güzergâhta ilerliyor.
İnkâr, Levinas’ın “öteki yüz” olarak tarif ettiği şeyin ortadan kalkmasıdır. İnkâr retoriği, tam da bu “yüzü” görmemizi engelleyen bir perdedir. Bengi Başer’in deyimi ile “hırt” gibi kategoriler; öteki’nin bireysel, insani yüzünü siler; onu soyut, tehditkâr bir kategoriye indirger. Yüzü görünmez kılar. Bugün Kürtlere açılan savaş da yüzlerini görünmez kılma çabası değil midir? Siyaset yapmasına izin vermemek, cezaevine göndermek, her şeyine engel olmak, özünde yüzünün görünmesin engelleme çabasından başka nedir ki?
Kürtlere dönük çaba, ısrarla “anlatıdan çıkarma” eksenlidir. Siyasallaşan konunun ısrarla güvenlikleştirilmesi bundan ötürü. Çünkü güvenlik dili, imhayı idari bir işleme kolaylıkla çevirebiliyor. Böylece yaşamdan da çıkarılma kolaylaşıyor. Günah keçisi ekonomisinin uçlarında yaşamamız bundan. İnkâr sürdükçe imha kolaylaşır. İnkâr varsa imha vardır.
Muhalefetin ve iktidarın da Kürtler şahsında ortak olduğu yer inkârdır. Örneğin buna dair muhalefet esas yerden asla söz kuramıyor. Kürt meselesinin yüzyılları aşan territoryal, psiko-eko-sosyal ve siyasal veçhelerini görmezden gelip belirsiz bir etik üzerinden kime seslendiği ve kim olduğu belli olmayan “biz” üzerinden yaratılan sahte kardeşlik alanlarına dair kurnazlık ellerindeki tek alandır.
Kürtlerin her şeyine ama en çok da hayatlarına bu kadar rahatça ve küstahça saldırılabiliyor olmasının nedeni hala ve hala inkârın sürüyor olmasıdır. Hangi bağlamı ve dinamiği elinize alırsanız alın, altını ve üstünü kazıyın karşınıza inkâr retoriği ve sonuç olarak imhayı mümkün kılan ilişkiyi görürsünüz. O halde inkâr bitmeli, her şeyin amentüsü budur.
(ÖA/VC)