ABD Başkanı Donald Trump Salı günü Ukrayna’ya ABD askeri konuşlandırmayı reddettiğini, ancak Rusya’nın savaşı sona erdirme anlaşması kapsamında hava desteği verebileceğini söyledi.
Trump’ın dünkü Beyaz Saray zirvesinde savaşı sona erdirmeye yardımcı olacak güvenlik garantileri vermesinin ertesinde ABD ve müttefikleri Ukrayna’ya askeri desteğin içeriğini belirleme hazırlığında. Ancak nasıl bir yol izleneceği hala belirsiz.
Trump, yandaş Fox News’un „Fox & Dostları“ programında, „Güvenlik söz konusu olduğunda, (Avrupalılar) sahaya insan göndermeye hevesli. Biz de onlara, özellikle de muhtemelen hava yoluyla, yardımcı olmaya hazırız,“ dedi.
Trump: “Putin belki de anlaşma yapmak istemez”
Ancak Trump’ın “ateşkese lüzum yok” beyanlarına tanık olunan pazartesi günkü toplantının ardından Rusya, Ukrayna’ya bir aydan bu yana gerçekleştirdiği en geniş hava saldırısını başlattı. Trump, üstelik Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in anlaşma yapmak istemeyebileceğini de kabul etti. „Önümüzdeki birkaç hafta içinde Başkan Putin hakkında bilgi edineceğiz,“ dedi.
ABD’nin barış anlaşması kapsamında Ukrayna’ya yapacağı askeri yardımın niteliği de halen belirsiz: Hava desteği, füze savunma sistemleri veya uçuşa yasak bölgenin uçaklarla korunması gibi birçok seçenek konuşuluyor.
Yorumcular Rusya’nın şubat 2022’de tam kapsamlı işgaliyle başlayan çatışmada 1 milyondan fazla insanın öldüğü veya yaralandığını söylüyor.
Üçlü toplantı, Budapeşte’de mi?
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Beyaz Saray görüşmelerini, Avrupa’nın 80 yıldır yaşadığı en ölümcül çatışmayı sona erdirme ve Putin ve Trump ile üçlü bir görüşme düzenleme yolunda „önemli bir adım“ olarak niteledi.
Bir Beyaz Saray yetkilisi, Trump’ın Zelenskiy ve Putin’in Viktor Orbán’ın ev sahipliğinde katılacağı bir zirve için Budapeşte’yi tercih ettiğini söyledi. Bi başka üst düzey yetkili de, iki ülkenin heyetlerinin daha önce bir araya geldiği İstanbul’dan da söz edildiğini söyledi. Macaristan, Putin’in Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) tutuklama kararının geçerli olmayacağı birkaç Avrupa ülkesinden biri. Orban, Rusya lideriyle yakın bağları dolayısıyla Putin’i UCM’ye vermeyeceğini açıklamıştı. Ukrayna’nın Macaristan’ı bir buluşma yeri olarak kabul edip etmeyeceği henüz belli değil. İsviçre de Putin’i herhangi bir barış görüşmesinde ağırlamaya hazır olduğunu belirtti.
Macaristan ve UCM’nin yargı alanı
Kağıt üzerinde Roma Statüsü’ne taraf bir devlet olarak Macaristan UCM’nin çıkardığı tutuklama emirlerini yerine getirmekle yükümlü.
Putin hakkında UCM’nin 17 Mart 2023 tarihli, “Ukrayna’dan çocukların zorla Rusya’ya götürülmesi” dolayısıyla „savaş suçu“ iddiasıyla çıkarttığı tutuklama kararı var.
Bu karar, tüm taraf devletler için bağlayıcı. Dolayısıyla Putin’in Macaristan’a ayak basması halinde Macaristan makamlarının tutuklayıp UCM’ye teslim etmesi gerekiyor.
Ancak Başbakan Viktor Orbán hükümeti, olası bir ziyaretinde Putin’in tutuklanmayacağını açıklamıştı. Gerekçe olarak da UCM Statüsü’nün Macar iç hukukuna tam olarak uyarlanmadığı ve Macar anayasasının devlet başkanlarına dokunulmazlık tanıdığını öne sürmüşlerdi.
Oysa Roma Statüsü’ne taraf olmak, iç hukuk gerekçeleriyle UCM yükümlülüklerinden kaçmaya izin vermiyor. UCM mevzuatına göre taraf devletler tutuklama yükümlülüğünü erteleyemez.
Görüşmeler sürerken Rusya’nın hava saldırısı
Ukrayna hava kuvvetleri, Rusya’nın Ukrayna’ya gece boyunca düzenlediği saldırıda 270 İHA ve 10 füze fırlattığını açıkladı. Enerji Bakanlığı, saldırıların Ukrayna’nın tek petrol rafinerisine ev sahipliği yapan orta Poltava bölgesindeki enerji tesislerinde büyük yangınlara neden olduğunu belirtti.
Ancak Ukraynalı yetkililer, Rusya’nın salı günü bin Ukraynalı asker cenazesini de iade ettiğini söyledi. Devlet haber ajansı TASS’a göre, Moskova’ya da 19 asker cenazesi verildi.
Trump’ın güvenceleri ciddiye alınamayacak kadar muğlak
Reuters’in habrine göre Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü düşünce kuruluşunun Uluslararası Güvenlik direktörü Neil Melvin, Rusya’nın ABD baskısını uzun bir barış müzakeresiyle savuşturmaya çabası içinde savaşı uzatabileceğini söyledi.
Melvin, hem Ukrayna’nın hem de Avrupalı müttefiklerinin bir tarafta, Rusya’nın ise diğer tarafta „Trump’ın barış sürecine engel teşkil etmemek için“ çabaladığını söyledi.
Herhangi bir suçlamadan kaçınmak için „Hepsi Trump’ın etrafından dolaşıyor“ diyen Melvin, Trump’ın güvenlik garantileri konusundaki açıklamalarının „ciddiye alınması çok zor olacak kadar muğlak“ olduğunu da sözlerine ekledi.
(AEK)