Ülke çapında asgari ücretlileşme sürecinin hızlandığı, ücretliler arasındaki makasın kapandığı bir dönem yaşanıyor. Bu durum İŞKUR’un verilerine de yansıdı. İŞKUR, 2024 yılına ilişkin İşgücü Piyasası Araştırma Raporu, emeğin değerine dair çarpıcı bir tabloyu gözler önüne serdi. Raporda bu yıl ilk kez işverenlerin açık işler için öngördüğü ücret düzeyleri araştırma kapsamında yer aldı. Böylece uzun süredir sahada hissedilen ama veriye yansıtılmayan gerçek resmileşti. Buna göre işverenlerin yarısından fazlası, emek talebinde bulunurken asgari ücretin ötesine geçmeyi düşünmüyor.
Raporda açık işlerde işverenlerin yüzde 53,4’ü yalnızca asgari ücret düzeyinde maaş düşünüyor. Yüzde 34,1’lik bir kesim ise en fazla asgari ücretin bir buçuk katı kadar ücret vermeyi planlıyor.
En fazla açık iş ilanı olan ilk yirmi meslekte işverenlerin vermeyi düşündüğü ücretin asgari ücrette yoğunlaştı görüldü. Açık işlerde ilk yirmi mesleğin 14’ünde ilk sırada asgari ücret yer aldı. Veriler asgari ücretin işveren için fiili bir tavan ücret haline geldiğini gösterdi. Buna göre satış elemanı–danışmanı mesleğinde işverenlerin yüzde 83,9’u asgari ücret düşünürken beden işçisi talebinde bu oran yüzde 81,6, kasiyerlikte ise yüzde 81,4 olarak belirlendi.
Rapora göre gazaltı kaynakçısı, kaynakçı, satış temsilcisi-plasiyer ve silahsız özel güvenlik görevlisi mesleklerinde işverenler çoğunlukla asgari ücretin bir buçuk katı kadar ücret ödemeyi düşünüyor. Şoför ve CNC torna tezgâhı operatörü mesleklerinde ise işverenler istihdam etmeyi istedikleri işgücüne asgari ücretin iki katı seviyesinde ücret ödemek istiyor. Asgari ücretin iki buçuk katından fazla ücret vermeyi düşünen işveren ise yok denecek kadar az oldu. Yalnızca özel güvenlik görevlisi mesleklerinde işverenlerin yüzde 25,5’i asgari ücretin iki buçuk katından fazla ücret vermeyi düşündüğünü beyan etti.
∗∗∗
AÇIK CİNSİYET AYRIMI!
Raporda kayıtlı açık işlerde işverenlerin cinsiyet tercihleri ücret düzeyleri ile de ilişkilendirildi. Kadın ve erkek işgücü taleplerinde işverenlerin ödemeyi düşündükleri ücret farklılıkları ise işgücü piyasasındaki cinsiyet ayrımını bir kez daha ortaya çıkardı. İşverenler, kadınlar için açtıkları pozisyonların dörtte üçünde asgari ücreti uygun görüyor.
İşverenlerin erkek işgücü taleplerinin yüzde 45,1’inde asgari ücret düzeyi ödenmesi beklenirken bu oran kadın işgücü tercihinde yüzde 72,9’a yükseldi. Kadın işgücü taleplerinin yüzde 24,1’inde işverenler asgari ücretin bir buçuk katı düzeyinde ödeme yapmayı düşünürken bu seviyede bir ücret ödemesi erkek işgücü taleplerinde yüzde 39,7’ye yükseliyor. Kadın işgücü taleplerinde yüzde 2,2 oranında asgari ücretin iki katı kadar ücret ödemesi düşünülürken bu oran erkek işgücü taleplerinde yüzde 13’e yükseldi.
İşverenlerin açık işlerinde vermeyi düşündüğü ücret düzeylerine göre hangi cinsiyette işgücü talep ettikleri incelendiğinde ise ücret düzeyleri yükseldikçe kadın işgücü tercihinin azaldığı, erkek işgücü tercihinin arttığı görüldü. Asgari ücret düzeyindeki açık işlerin yüzde 48,5’inde işverenler kadın erkek ayrımı yapmazken asgari ücretin üç katından daha fazla seviyelerde ücret ödenecek açık işlerde, cinsiyet ayrımı yapılmayan açık işler yüzde 70,6 seviyesinde oldu.