Almanya’da PKK yasağı nedeniyle Kürtler kültürel, siyasi ya da sosyal herhangi bir faaliyet yürütürken sürekli kendilerini bir tehdit altında hissediyor: Dernek kapatmaları, etkinlik yasaklamaları, simge ve renk yasakları, keyfi cezalar
Rohat Emekçi / Sevim Devrim
Almanya’nın insan hakları ve hukuk alanındaki en görünür isimlerinden Heike Geisweid, yıllardır Kürt toplumuna yönelik baskı politikalarının sonlandırılması için mücadele yürüten bir hukukçu. MAF-DAD (Almanya Demokratik Hukukçular Birliği) Eşbaşkanı olarak Almanya’daki PKK yasağı, Kürt aktivistlere yönelik kriminalizasyon ve kültürel faaliyetlerin hedef alınması konularını yakından takip eden Geisweid’e göre, 1993’ten bu yana yürürlükte olan yasa, Almanya’da yaşayan Kürtleri günlük hayatlarında sürekli tehdit altında bırakıyor. Yasağın kaldırılması için süren davalarda aktif rol oynayan Geisweid, hukuki ve siyasi mücadeleyi birlikte yürütüyor ve barış perspektifini Avrupa’da canlı tutmanın önemini vurguluyor. Biz de Geisweid ile bu konuyu konuştuk.
Yıllık toplantınızda hangi başlıklar öne çıktı? Bize toplantının genel çerçevesini anlatır mısınız?
Bu yılın toplantısı özellikle PKK yasağının etkileri, Kürt aktivistlere dönük baskılar, kültürel etkinliklerin kriminalize edilmesi ve Berlin İdare Mahkemesi’nde süren davaların durumu üzerinden şekillendi. Almanya’nın güvenlik politikaları nedeniyle Kürtlerin haklarının giderek daraltıldığını gözlemliyoruz. Avukatlar olarak hem hukuki tabloyu hem de yasağın toplumsal sonuçlarını değerlendirdik.
Almanya’da 1993’ten beri yürürlükte olan PKK yasağı bugün nasıl bir tablo yaratıyor?
Bu yasak artık yalnızca bir örgüte ilişkin değil; Kürt kimliğini hedef alan kapsamlı bir kriminalizasyon mekanizmasına dönüşmüş durumda. Bir festivalde halay çekmek, kültürel bir simge kullanmak, etkinlikte konuşma yapmak ya da sosyal medyada paylaşım yapmak bile baskıya gerekçe gösterilebiliyor. İnsanların günlük yaşamı sürekli gözetim, tehdit ve otosansür altında geçiyor.
Bu yasağın kaldırılması için yürütülen hukuki mücadelede son durum nedir?
2024 itibarıyla PKK’nin Alman avukatları aracılığıyla İçişleri Bakanlığı’na kapsamlı bir başvuru yapıldı. Bu başvuru yalnızca geçmiş bir haksızlığın düzeltilmesi için değil, aynı zamanda uzun süredir devam eden paradigma değişikliğinin somut bir adımı olarak değerlendirildi. Bakanlık iki rapora rağmen talebi reddetti. Ancak hukuki mücadele Berlin İdare Mahkemesi’nde devam ediyor. Biz de MAFDAD olarak bu sürece aktif destek veriyoruz.
Almanya’nın bu yasağı sürdürmesinde sizce en belirleyici faktör ne?
Almanya Kürt meselesine hâlâ Türkiye merkezli güvenlik perspektifiyle yaklaşıyor. Bu nedenle yasağı kaldırmak siyasi açıdan risk olarak görülüyor. Oysa bugün koşullar çok farklı; Kürt toplumunun demokratik örgütlenmesi, kadın hareketinin yükselişi ve barış siyaseti, yasağın dayandığı argümanların artık geçersiz olduğunu gösteriyor.
Kürt toplumuna yönelik baskılar yalnızca yasağın kendisiyle sınırlı değil. Toplumsal etkisini nasıl gözlemliyorsunuz?
Evet, etkisi sadece hukuki değil; gündelik hayatı doğrudan şekillendiren bir baskı düzenine dönüşmüş durumda. Almanya’da PKK yasağı olan tek ülke olması nedeniyle Kürtler kültürel, siyasi ya da sosyal herhangi bir faaliyet yürütürken sürekli kendilerini bir tehdit altında hissediyor. Dernek kapatmaları, etkinlik yasaklamaları, simge ve renk yasakları, keyfi cezalar… Tüm bunlar toplumun geniş bir kesiminde korkuyu derinleştiriyor.
Toplantınızda çözüm ve barış sürecine dair neler konuşuldu?
Barış süreci her yıl olduğu gibi bu yıl da toplantının önemli bölümünü oluşturdu. Cengiz Çiçek ve Tarek Olcay’ın katılımıyla, İskoçya’daki özgürlük ve barış mücadeleleri üzerinden bir karşılaştırma yapıldı. Türkiye’deki barış sürecinin yeniden canlanması için Avrupa’nın sorumluluk alması gerektiğini düşünüyoruz.
Almanya’da yaşayan Kürtlere son olarak ne söylemek istersiniz?
Bu yasak sürdürülebilir değil. Hem hukuki hem toplumsal mücadele büyüyor. Dayanışma ve görünürlük arttıkça baskının zayıfladığını, kamusal tartışmanın genişlediğini görüyoruz. Haklarınızı talep etmekten, demokratik alanda var olmaktan vazgeçmeyin. Bu mücadelenin başarıya ulaşacağına inanıyorum.