Yeniden yapılanma süreci; HTŞ ,Türkiye destekli Suriye SMO ve El Kaide ile DAİŞ’e yakın radikal grupların yeni ordu adı altına ifadelendirilmesi dikkat çekiyor. Yaklaşık sekiz aydır süren bu süreç, eski Suriye ordusunun komuta yapısına dayandırılarak yürütülüyor
Doğan Cihan
Suriye’de Ahmed el Şara dönemi başladığından bu yana, selefi ve radikal gruplardan oluşan yeni bir askeri yapılanmanın oluşturulmaya çalışıldığına dair belgeler kamuoyunda tartışılmaya devam ediyor. Bu yapı, çeşitli çevreler tarafından “Cihatçı Ordu” olarak tanımlanırken, kimi taraflar ise “Yeni Suriye Ordusu” olarak adlandırıyor.
Söz konusu oluşumun, sahadaki mevcut dengeleri değiştirme potansiyeli taşıdığı ve bölgedeki güvenlik risklerini artırabileceğini ifade ediyor. Uluslararası gözlemciler, bu tür yapılanmaların uzun vadede siyasi çözüm arayışlarını sekteye uğratabileceği yönünde de uyarılarda bulunuyor.
Cihadist gruplara ‘yeni ordu’ kılıfı
Önceki “Suriye Ordusu dedikleri nedir?” başlıklı analizimde, Suriye Ordusu’nun 2010 öncesi yapısı ve işleyişi ele almış; 2011 sonrasındaki süreçte Esad rejiminin orduyu nasıl dönüştürdüğünü, yapısal değişimlerle birlikte ordunun yalnızca rejimi korumaya yönelik nasıl bir araç haline getirdiğini vurgulamıştım.
Bu bağlamda, Esad’ın devrilmesinin ardından Şam’a gelen Ahmed el Şara ve ekibinin, “Yeni Ordu” adı altında selefi, cihadist ve radikal unsurlardan oluşan HTŞ (Heyet Tahrir el-Şam) ve SMO (Suriye Milli Ordusu) gibi militarist grupları resmi ordu bünyesinde görevlendirmesi, dikkat çekici bir gelişme olarak öne çıkıyor.
Aralık 2024’te Ahmed el-Şara’nın iktidara gelmesiyle birlikte, yeni Suriye yönetimi orduyu yeniden yapılandırma sürecini başlattı. Ocak 2025 itibarıyla rejim, ülkedeki silahlı grup ve milis liderlerini ulusal orduya entegre olmaya ve hükümetle uyumlu hareket etmeye davet etti.
İsim değiştirilerek devam ettiriliyor
Bu yeniden yapılanma süreci, HTŞ (Heyet Tahrir el-Şam), Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) ve El Kaide ile DAİŞ’e yakın radikal grupların yeni ordu adı altına ifadelendirilmesi dikkat çekiyor. Yaklaşık sekiz aydır süren bu süreç, eski Suriye ordusunun komuta yapısına (Kolordu → Tümen → Tugay → Alay → Tabur) dayandırılarak yürütülüyor.
Savunma Bakanlığı’nın hedefi, 300 bin kişilik ve 20 tümenden oluşan bir ordu kurmak. Ancak asker alımı süreci henüz koordineli değil; farklı gruplar farklı insan kaynağı havuzlarına bağımlı durumda. Bu da birlikler arasında ciddi nitelik ve nicelik farkları yaratıyor. Yeni orduya katılan grupların çoğu, yalnızca isim değiştirerek faaliyetlerine devam ediyor; iç yapılarını ve komuta zincirlerini koruyor. Özellikle Suriye’nin kuzeyinde, SMO çatısı altında ve Türkiye’nin desteğiyle faaliyet gösteren güçler, eski bölgelerinde etkinliğini sürdürüyor. Bu durum, birleşik ve disiplinli bir ordu kurma hedefini zora sokuyor.
Şeriat yasalarında dayatma
Yeni ordunun ideolojik yapısı da ciddi endişeler doğuruyor. Selefi-cihatçı eğilimlere sahip savaşçıların varlığı, bazı grupların DAİŞ’e yakınlığı ve yabancı savaşçıların dahil edilmesi, rejimin dışa yansıttığı pragmatik imajla çelişiyor. Şeriat yasalarını dayatma ve azınlıkları hedef alma gibi radikal ideolojiler, ülkenin iç istikrarını tehdit ediyor.
Ahmed el-Şara’nın bu risklerin farkında olduğu ve kilit pozisyonlara kendisine sadık isimleri atayarak denge kurmaya çalıştığı görülüyor. İstihbarat şefleri, Cumhuriyet Muhafızları ve Hava Kuvvetleri gibi kritik birimlere atanan bazı isimler Suriye kökenli olmasa da, uzun süredir Şara ile birlikte çalışıyor ve Şara’nın kontrolündeler.
Birleşik bir ordu kurmak oldukça zor
Rejimin kısa vadeli istikrarı sağlama çabası, yüzlerce bağımsız isyancı grubun varlığı, aşiret bağları ve örgütler arası rekabet gibi faktörlerle birleşince, birleşik bir ordu kurmak oldukça zor görünüyor. Özellikle Türkiye yanlısı komutanların sınır bölgelerine konuşlandırılması ve aşırı ideolojik grupların orduya dahil edilmesi, güvenlik açısından ciddi riskler barındırıyor. Mart 2025’te Alevi bölgelerinde, Temmuz 2025’te ise Süveyda’daki Dürzi Dağı çevresinde yaşanan çatışmalar ve katliamlar, yeni ordunun sahadaki etkisini ve güvenlik risklerini daha da görünür kıldığının somut örneğini gözler önüne serdi.
Bugün itibarıyla Suriye’nin geleceği belirsizliğini korurken; yeni ordunun niteliği ve inşa biçimi, ülkenin yönünü belirleyecek en önemli göstergelerden biri olarak öne çıkıyor.
