Мегазатворите на Букеле
Devin B. Martinez
2023 Şubat ayında, Salvador hükümeti üstü çıplak, kafası traşlı, zincirlenmiş sıra halinde binlerce insanın Terörizmi Tecrit Merkezi (CECOT) adı verilen yeni inşa edilen hapishaneye giden görüntülerini paylaştı.
Yüksek teknolojili mega hapishaneler, ülkede “çetelere savaş” açısından zafer olduğunu iddia eden Başkan Nayib Bukele iktidarı altında çarçabuk inşa edildi.
Dünyadaki en büyük hapishane olan CECOT 40 bin kişi kapasitede. Ancak, mega hapishanenin kapasitesini iki katına çıkarma planları yolda, Wall Street Journal haberine göre ABD’nin “kapasiteyi tamamlayacak kadar” insan yollaması bekleniyor.
CECOT açılmadan bir yıl önce Bukele, OHAL ilan ederek yargılama süreçleri, savunma hakkı, toplanma özgürlüğü gibi anayasal hakları kaldırarak toplu tutuklamalar ve süresiz gözaltılara imkan vermişti.
Salvadorlu sendikalar, sivil toplum örgütleri ve siyasi örgütlerin koalisyonundan oluşan Halk Direniş ve Ayaklanma Bloğu üyesi Marisel Ramirez, “CECOT yoksulları imha kamplarından başka bir şey değil” diyor. “Rejim sağlık, eğitim ya da yapısal reformlar yerine mega hapishanelere yatırım yapıyor.”
Bugün El Salvador’da tutuklama oranı bu alanda açık ara dünya lideri olan ABD’yi geçmiş durumda. Her 57 kişiden biri hapiste, bu oran ABD’nin üç katı.
2025 Mart ayında El Salvador’daki insan hakları örgütleri, OHAL içerisinde geçen üç yıl içerisinde tutukluların yaşadığı kötü muamele, işkence ve insanlık dışı koşulları raporladılar. Bulgulara göre:
85 binden fazla insan bu süreçte tutuklandı.
İnsan hakları örgütleri tarafından 6 bin 889 ayrı insan hakları ihlali tespit edildi.
Tutukluların %52’si 19-30 yaş arası erkekler.
Farklı bulgulara göre gözaltında 265-375 arası ölüm yaşandı.
Raporda OHAL’in kalkması, insan hakları ihlalleri mağdurlarının ailelerine gerekli tazminatın sağlanması ve tüm insan hakları suiistimallerinin bağımsız aktörlerce araştırılması talep ediliyor.
CECOT’A HOŞGELDİNİZ
Hapishanedeki birçok tutsak yargı sürecinden mahrum bırakılıyor. Ziyaret yasak. Aile, arkadaşlar, hatta avukatlarla iletişim dahi yasak. Mahkûmların herhangi bir özel hayatı yok. Hücrelerde 80 kişi günün 23 buçuk saatini birlikte geçiriyor. Herhangi bir eğitim ya da boş zaman etkinliği sağlanmıyor. Mektuplar da kitaplar da yasak. Herhangi bir mahkûm henüz serbest bırakılmadı.
CECOT, küresel bir eğilim haline gelen “iç güvenlik” adı altında askerileşme, toplu gözaltılar ve siyasi baskıların sembolüne dönüştü. Trump’ın ülkedeki göçmenleri CECOT’a göndermesi dikkatleri Bukele’nin icraatlarına çekti.
ABD-BUKELE İTTİFAKI
Her ne kadar CECOT iç baskılar ve tutuklamalar için kurulmuş olsa da bugün artık aşırı sağ hükümetler arası uluslararası işbirliği merkezi konumunda. Bukele’nin hapishanesi Amerikan hükümeti tarafından doğrudan fonlanıyor ve açıkça destekleniyor.
15 Mart’ta Trump hükümeti beklenmedik bir hamle ile federal mahkemenin sınır dışı pratiklerini yasaklayan kararını ihlal ederek yaklaşık 250 Venezuelalı göçmeni El Salvador’da CECOT’a gönderdi. Venezuela vatandaşlarını Tren de Aragua çetesi üyesi olmakla suçlayarak, 1788 Yabancı Düşmanlar Kanunu’na başvurarak kitlesel sınır dışı etme politikalarına “yasal” bir kılıf buldu. İnsan hakları savunucuları ise Trump’ın bu yasayı kullanmasının herhangi bir yasal zemini olmadığını iddia ediyorlar.
Sınır dışı edilenler içerisinden Maryland’de yaşayan sendikalı işçi Kilmar Abrego Garcia, Trump ve Bukele’nin otoriter ittifakı etrafındaki hukuki ve siyasi krizin sembolü haline geldi.
KILMAR GARCIA DAVASI
Kilmar, El Savador doğumlu ve 14 yıldır yaşadığı ABD’de koruma statüsü altında. Trump hükümeti yanlışlıkla sınır dışı ettiklerini kabul etti ve Yüksek Mahkeme, ABD hükümetine Kilmar’ın geri dönüşünü sağlamasını emretti. Ancak Trump emre karşı geldi ve Bukele, Abrego’yu serbest bırakmıyor. Yakın zamanda Trump, Abrego’yu herhangi bir kanıt ya da yargı süreci olmaksızın Salvador çetesi MS-13 üyesi olmakla suçlamıştı.
CECOT açıldığından bu yana, hükümet sosyal medyayı hapishane ve Bukele’nin ağır yönetimi konusunda olumlu mesajlar yaymak için kullanıyor. Aşırı sağcı politikacılar ve YouTube fenomenleri düzenli olarak hapishanede ziyaret turları yaparak, bir grup tutsak önünde çektikleri fotoğrafları paylaşıyorlar. Ancak Maryland Senatörü Chris Van Hollen, Kilmar’ın serbest bırakılması için 16 Nisan’da El Salvador’a gittiğinde hapishaneye girişine izin verilmedi. 17 Nisan’ın geç saatlerinde, senatör ancak Abrego ile hapishane dışında görüşebildi.
Bukele’nin demir yumrukla yönetme anlayışına ve toplu tutuklamalara rağmen El Salvador’da direniş büyüyor, tutuklanan ve kaybolanların aileleri, öğrenci örgütleri, feminist kolektifler ve köylü sendikaları sessiz kalmayı reddediyor. Mücadeleleri, CECOT’un yalnızca bir hapishane değil yoksulları hedef alan ve uluslararası suç ortaklığından güç alan bir politik silah olduğunu ortaya çıkarabilmeyi hedefliyor.
Giderek daha da berraklaşan gerçek ise ABD’nin sınır dışı mekanizmasını genişletmeyi, hapsetme ve baskı süreçlerini El Salvador gibi üçüncü dünya ülkelerine yaptırmayı hedeflediği. Bu devletlerarası politikalar geliştikçe, esas sorun kendisini gösteriyor: Trump bu baskı modelini kullanabilmek için önündeki yasal engelleri hangi noktaya kadar görmezden gelebilecek? Amerikan yurttaşları da sınır dışı edilip CECOT’a mı gönderilecek? ABD halkı bu giderek derinleşen otoriter ittifaka nasıl karşılık verecek?
Kaynak: peoplesdispatch.org
Çeviren: Yusuf Tuna KOÇ
