EKONOMİ SERVİSİ
Ekim ayı enflasyon oranlarının açıklanmasına günler kala, fiyat artışlarında öncü veriler peş peşe yayınlandı. Özellikle gıda harcamalarındaki artışta gösterge niteliği taşıyan araştırmalarda yüksek seyir tespiti dikkati çekti.
Önü alınamayan gıda enflasyonu, her ay yükselmeye devam ediyor. TZOB, TEPAV, İTO ve Türk-İş verileri daralan alışveriş sepetini bir kez daha ortaya koydu. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) ekim ayına ilişkin girdi maliyetleri ile tarladan sofraya fiyat makası araştırmasını yayınladı.
Tarla ve bahçelerde her ürün zarar yazarken tüketici de tezgâhtaki etiketler nedeniyle gıdaya erişmekte güçlük çekiyor. Tarladan sofraya makas bu ay da açıldı. Ekim 2025’e gelindiğinde patates, kuru soğan, marul, maydanoz gibi besinlerde üretici fiyatıyla market fiyatları arasındaki makas farkı oranı yüzde 230’lardan 380’lere kadar dayandı. Tezgâh etiketlerindeki artış da katlandı. Patatesin bir ay önce 19,08 lira olan kilo fiyatı 25,35 lira oldu. Kuru soğan 14,51 liradan 18,90 liraya, domates 37,35 liradan 46,46 liraya, yeşil soğan ise 43,19 liradan 48,47 liraya yükseldi. Kabaktaki aylık artış 46,49 liradan 51,02 liraya, nohutta ise 109,70 liradan 115,31 liraya oldu.
MALİYETE YETİŞİLEMİYOR
Patates fiyatı zirve yapınca Ticaret Bakanlığı’ndan “Patatesin ortalama perakende satış fiyatı 12,75 lira seviyesinde olup, 25 lira gibi rakamlar genel piyasa fiyatlarını yansıtmamaktadır” açıklaması geldi.
Girdi maliyetlerindeki artış da üretici zararını katladı. TZOB hesaplamasına göre mazot fiyatları ekimde yıllık yüzde 30,4’lük artış kaydetti. ÜRE gübresinde yıllık artış oranı yüzde 63,1, besi yeminde yüzde 31,8, zirai ilaçta yüzde 14,9, elektrikte yüzde 12,8 oldu.
Gıda enflasyonunda etkili girdi maliyetleri artarken farklı hesaplamalarda da mutfak alışverişinin maliyeti yükselişini sürdürdü. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) Ekim 2025 dönemine ilişkin Gıda Fiyat Endeksi’ne göre gıda fiyatları aylık olarak yüzde 2,70 oranında arttı, yıllık enflasyon ise yüzde 32,3 olarak ölçüldü. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) yayınladığı Tüketici Fiyat Endeksi’nde ise gıda ve alkolsüz içecekler grubunda aylık artış yüzde 4,05, yıllık artış ise yüzde 39,19 oldu. Türk-İş, önceki gün açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasını açıklamış, “mutfak enflasyonu” diyerek ölçtüğü gıda enflasyonun ekimde aylık yüzde 1,58, yıllık yüzde 39,06 olduğunu tespit etmişti. Türk-İş hesaplamaları, sağlıklı gıdaya erişimi ifade eden açlık sınırının hesaplandığı harcamaların 2 yılda yüzde 107 arttığını ortaya koymuştu.
***
MEGAKENTTE YILLIK ENFLASYON YÜZDE 40,84
İstanbul’da ekim ayında bir önceki aya göre perakende fiyatlar yüzde 3,31 toptan fiyatlar yüzde 1,51 arttı. İTO’nun İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi ile Toptan Eşya Fiyatları İndeksi’nin ekim ayı verilerine göre kentte, ekimde bir önceki aya kıyasla perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İTO İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi yüzde 3,31 oranında arttı. Toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi’ndeki artış ise ise yüzde 1,51 oldu. Perakende fiyatlarda artış ekimde, geçen yılın aynı ayına göre değişim oranı yüzde 40,84 olarak gerçekleşirken toptan fiyatlardaki değişim oranı yüzde 23,78 oldu. Ekimde aylık bazda artış oranı, giyim ve ayakkabıda yüzde 17,26, haberleşmede yüzde 5,42, gıda ve alkolsüz içecekler harcama grubunda yüzde 4,05, lokanta ve otellerde yüzde 3,97, alkollü içecekler ve tütünde yüzde 2,38, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 2,33, konut harcamalarında yüzde 2,21, ev eşyasında yüzde 2,02, eğlence ve kültürde yüzde 1,39, ulaştırmada ise yüzde 0,61 olarak gerçekleşti.